Przeklinanie przez dziecko zawsze wzbudza konsternację dorosłych. W takiej sytuacji rodzi się pytanie, skąd dziecko zna wulgaryzmy i drugie – ważniejsze – dlaczego ich ono używa. W szerszej perspektywie psychologicznej przeklinające dziecko łamie normy i reguły społeczne, co wymaga uwagi dorosłych. Postawa taka najczęściej jest wynikiem dziecięcej walki o zainteresowanie rodziców lub opiekunów.
Źródła problemu
Jak w każdym incydencie dziecięcego łamania zasad poprawnych relacji społecznych, należy wnikliwie przyjrzeć się każdej takiej sytuacji i zanalizować jej kontekst, zadając podstawowe pytania takie jak: czy dziecko na pewno ma świadomość używania wulgaryzmu (może się bowiem zdarzyć, że powtarza zasłyszane słowo, nie rozumiejąc jego znaczenia), czy przekleństwo pojawia się w stanie szczególnego wzburzenia emocjonalnego dziecka oraz czy –po zwróceniu mu uwagi na niewłaściwość jego zachowania – problem ulegnie rozwiązaniu, czy też przeciwnie – dojdzie do jego eskalacji. Warto sobie uświadomić, iż wulgarny język to szczególna, ekspresywna funkcja wyrażania niezaspokojonych potrzeb, także w przypadku dorosłych, a jeśli tak, to dziecięce przeklinanie stanowi bezradny apel o uwagę dorosłego. Jeżeli tendencja do takich form komunikacji jak przeklinanie, nie ulegnie wygaszeniu, po rodzicielskiej interwencji, konieczna będzie konsultacja z psychologiem dziecięcym. Poradnia psychologiczna jest instytucją wczesnej interwencji w przypadku naruszania przez dziecko norm, nie tylko rozwojowych, ale także i społecznych. Psycholog dziecięcy w rozmowie z dzieckiem rozpozna jego temperament, charakter indywidualnego rozwoju i zauważy deficyty. Podpowie też rodzicom, jak reagować na pojawiające się symptomy dziecięcej złości, których elementem bywa używanie przez dziecko przekleństw.
Przeklinanie intencjonalne
Jeżeli używanie przez dziecko przekleństw jest celowe, to znaczy dziecko zdaje już sobie sprawę z faktu, że postępuje niewłaściwie. Psychologowie podkreślają, iż używanie wulgaryzmów jest przejawem agresji dziecięcej, a to wskazuje na niezaspokojenie ważnych potrzeb rozwojowych dziecka. Zdarza się bowiem, że dziecko czujące różnorodne lęki, w tym niedostateczną uwagę rodziców lub opiekunów, walczy o zainteresowanie ich sobą, wystawiając na próbę granice przyzwolenia na niewłaściwe zachowania.
Przekleństwo wypowiedziane przez dziecko w towarzystwie dorosłych lub ostentacyjnie używane w grupie rówieśniczej tak, aby słyszane było ono przez opiekuna, świadczy o tym, że dziecko celowo narusza granice normy społecznej. Tego rodzaju zachowania są szczegółowo diagnozowane w poradni psychologicznej i poddawane analizie pod kątem przyczyn ich występowania, które nie zawsze są jednakowe. Niekiedy rodzice pochłonięci pracą i karierą opuszczają emocjonalnie dziecko, które reaguje rozpaczliwą walką o ich miłość. Metodą bywa złość, przeklinanie, stwarzanie problemów wychowawczych właśnie po to, aby rodzic niejako zmuszony był do zwrócenia uwagi na dziecko.
Może się również zdarzyć, że używanie wulgaryzmu przez dziecko jest początkiem manifestowania się poważnych zaburzeń osobowości takich jak deficyty narcystyczne – szybka reakcja w postaci wyłapania problemu oraz zastosowania odpowiednich metod psychoedukacyjnych jest szansą na skuteczne rozwiązanie problemu już we wczesnym dzieciństwie. Warto zdać sobie sprawę, że dzieciństwo jest fundamentem późniejszych etapów rozwoju psychicznego. Dorosły, którego problemy psychologiczne nie zostały rozwiązane, musi (niestety już w długotrwałej terapii) powrócić do niezaspokojonych potrzeb i przegapionych przez opiekunów problemów.
Psycholog dziecięcy pomoże odkryć przyczynę, dlaczego dziecko przeklina, ustali jej tło emocjonalne (czy jest to lęk i reakcja obronna, czy chęć imponowania rówieśnikom zdolnością do prowokacji). Następnym krokiem będzie indywidualna porada dla rodziców lub opiekunów. Przeklinanie to prośba o uwagę, zauważmy więc potrzebę dziecka i pomóżmy mu wyjść z pozycji bezradnego agresora.
